Wcześniej czy później właściciel psa, kota, fretki czy innego zwierzęcia domowego musi zmierzyć się z problemem zwłok padłego bądź uśpionego zwierzęcia, bowiem to na nim spoczywa obowiązek i odpowiedzialność zgodnego z prawem jego usunięcia.
Postępowanie ze zwłokami zwierzęcia zostało uregulowane rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określającym przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi i uchylającym rozporządzenie (WE) 1774/2002 (rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego) (DZ.U.UE.L.2009.300.1 z dnia 14.11.2009 r.) oraz rozporządzeniem Komisji (UE) nr 142/2011 z dnia 25 lutego 2011 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. U. EU.L.2011.54.1 z dnia 26.02.2011 r.).
Uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego są kategoryzowane na podstawie analizy ryzyka, jako materiały kategorii 1, 2 lub 3 (materiały szczególnego, wysokiego i niskiego ryzyka). Zwłoki padłych zwierząt domowych zaliczono do ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego kategorii 1 podlegających usunięciu.
Powyższe rozporządzenie określają sposób postępowania z ubocznymi produktami zwierzęcymi polegający m.in. na przetworzeniu w drodze sterylizacji ciśnieniowej w zakładzie utylizacyjnym kategorii 1, a następnie poddaniu procesowi spalenia lub współspalenia.
Ustawodawca przewidział również możliwość grzebania całych lub spopielonych prochów zwierząt domowych na zatwierdzonych grzebowiskach dla zwierząt domowych. Grzebowiska dla zwierząt domowych, których obecnie w Polsce funkcjonuje 15 (link poniżej) zatwierdza decyzją administracyjną powiatowy lekarz weterynarii po uprzedniej zgodzie Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska. Cmentarz musi spełniać warunki gwarantujące, że zakopanie padłych zwierząt na danym terenie nie zagraża zdrowiu zwierząt i ludzi, musi być zabezpieczony przed dostępem osób trzecich jak również zwierząt dzikich u domowych oraz przed zanieczyszczeniem wód gruntowych. Właściciel może umieścić zwłoki na cmentarzu dla zwierząt, zarówno indywidualnie, jak i zbiorowo lub po uprzedniej kremacji.
Ponadto funkcjonują podmioty transportowe zajmujące się działalnością polegająca na odbieraniu martwych zwierząt od ich właścicieli i wywózką do zakładów tymczasowo składujących (wykaz w Sekcji I: Zakłady pośrednie – link do rejestru podmiotów utylizacyjnych) bądź bezpośrednio do zakładów utylizacyjnych (wykaz w Sekcji IV: Zakłady przetwórcze link do rejestru podmiotów utylizacyjnych).
Z usług podmiotów transportujących korzystają również lecznice weterynaryjne.
Również większość podmiotów funkcjonujących jako zakłady gospodarki komunalnej czy przedsiębiorstwa oczyszczania miasta posiada uprawnienia do odbioru i czasowego składowania zwłok zwierząt domowych, które następnie przekazują je do zakładów utylizacyjnych.
Właściciel padłego bądź uśpionego zwierzęcia ma zatem możliwość decyzji w zakresie postępowania ze zwłokami. Może zwrócić się o pomoc do lekarza weterynarii, który wskaże podmioty usługowe, odbierające zwierzę bezpośrednio z domu lub pozostawić je w lecznicy weterynaryjnej, w przypadku posiadania przez nią warunków do przechowywania zwłok do czasu odbioru przez uprawniony podmiot. Również niektóre schroniska dla zwierząt prowadzą usługową zbiórkę zwierząt spoza schroniska, które następnie przekazują do utylizacji (wykaz uprawnionych zakładów leczniczych i schronisk dla zwierząt znajduje się w ww. Sekcji I: zakłady pośrednie).
Reasumując, właściciel padłego/uśpionego zwierzęcia ma następujące drogi postepowania:
– przekazać zwierzę do firmy transportującej uboczne produkty zwierzęce,
– przekazać zwierzę do zakładu pośredniego (np. zakładu gospodarki komunalnej, schroniska),
– pozostawić zwierzę w lecznicy, która dysponuje możliwością czasowego przechowywania zwłok, które następnie odbiera uprawniony podmiot,
– umieścić zwierzę na grzebowisku (cmentarzu) dla zwierząt.
Nadzorem nad podmiotami prowadzącymi działalność polegającą na usuwaniu ubocznych produktów zwierzęcych (w tym padłych zwierząt domowych) zajmują się powiatowi lekarze weterynarii, u których można uzyskać wszelkie niezbędne informacje w omawianym zakresie.
Przydatne linki:
- Rejestr podmiotów utylizacyjnych (w tym zakładów pośrednich Sekcja I i transportujących uboczne produkty zwierzęce Sekcja XIII) – źródło: strona internetowa Głównego Lekarza Weterynarii: https://pasze.wetgiw.gov.pl/uppz1/demo
- Wykaz zatwierdzonych cmentarzy dla zwierząt domowych – źródło: strona internetowa Głównego Lekarza Weterynarii: Utylizacja – podmioty nadzorowane przez Inspekcję Weterynaryjną | Główny Inspektorat Weterynarii (wetgiw.gov.pl)
- Adresy i telefony Powiatowych Lekarzy Weterynarii woj. dolnośląskiego – źródło: strona internetowa Dolnośląskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii